Άγιοι Απόστολοι, η Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Σχολή της Μαρτινούς στον Πύργο Σαντορίνης

Ένα χιλιόμετρο πιο έξω από το χωριό του Πύργου Σαντορίνης, ανηφορίζοντας για το Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία στα αριστερά μας συναντάμε ένα λιθόστρωτο δρομάκι που μας βγάζει στον ναό ή στα "Σχολειά" όπως είναι γνωστή η περιοχή ως σήμερα (συμβουλευθείτε τον παρακάτω χάρτη).
Ο Ιερός Ναός των Αγίων Αποστόλων είναι Μετόχι της Ιεράς μονής του Προφήτου Ηλία Σαντορίνης και βρίσκεται μέσα στον αυλόγυρο της Παλαιάς Σχολής του Πύργου στην θέση Μαρτινούς.
Η Σχολή θεωρείτο ένα από τα σημαντικότερα κοινωφελή έργα της Μονής για την
περιοχή, με την ίδρυση του Ελληνικού σχολείου, η οποία ιδρύθηκε από τον Αρχιερέα Γαβριήλ Παρισάκη και τον Ηγούμενο του Μοναστηριού πατέρα Παίσιο το 1803.
Η ίδρυση της σχολής ορίσθηκε τον Οκτώβριο του 1799 και άρχισε να κτίζεται το 1803 σε κτήματα της Μονής και περατώθηκε το 1806.
Ο ηγούμενος Παίσιος, από την Μυτιλήνη (Ηγουμενία 1780-1792) εκτιμώντας το μεγάλο αυτό έργο διέθεσε μεγάλα για την εποχή χρηματικά ποσά, που ανάγκασαν μάλιστα την Μονή να προβεί σε δανεισμό.
Το Πατριαρχείο επευλόγησε το νέο έργο της Μονής με την έκδοση σχετικού Πατριαρχικού Σιγιλίου. Το Σιγίλλιο αυτό θέτει τις βασικές διοικητικές και εκπαιδευτικές αρχές λειτουργείας του σχολείου με αναλυτικό τρόπο, επιδεικνύοντας την ιδιαίτερη φροντίδα του Πατριαρχείου.
Με δεύτερο Σιγίλλιο η Σχολή... «θα λέγηται ες αεί και παρά πάντων γινώσκηται Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή».

Η Ελληνική Σχολή της Μαρτινούς λειτούργησε για περισσότερα από σαράντα χρόνια μέχρι το 1845, και συνέβαλε στην ανάπτυξη της Ελληνικής Παιδείας και την πνευματικήν αναγέννηση.
Σήμερα μετά την συντήρηση και επισκευή από το μοναστήρι την δεκαετία του 1970 μόνο το κτήριο παραμένει αψευδής μάρτυρας της ύπαρξής της.
Παλαιότερα ο ναός ήταν υπόσκαφος και βρισκόταν έξω από τον αυλόγυρο της Σχολής. Ο σημερινός ναός είναι η παλαιά αίθουσα διδασκαλίας της Σχολής και οι τριγύρω κατεστραμμένοι χώροι είναι οι αίθουσες διαμονής των δασκάλων και των μαθητών. Έχουμε πληροφορηθεί ότι Ιερά Μονή θα προχωρήσει στην αναστύλωση του παλαιού ναού και των κτηρίων της σχολής.
Η μνήμη των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου εορτάζετε στις 29 Ιουνίου και στις 30 η μνήμη των Δώδεκα Αποστόλων.
Η πανήγυρη είναι προσφορά της οικογένειας Ζώρζου (Γριτζαλή).

Απολυτίκιον Ήχος γ'
Ως δωδεκάπυρσος λυχνία έλαμψαν, οι Δωδεκάρυθμοι Χριστού Απόστολοι, Πέτρος και Παύλος συν Λουκά, Ανδρέας και Ιωάννης, Βαρθολομαίος, Φίλιππος, συν Ματθαίω και Σίμωνι, Μάρκος και Ιάκωβος και Θωμάς ο μακάριος, και ηύγασαν τους πίστει βοώντος χαίρετε Λόγου οι αυτόπται.

Σύνταξη - Φωτογραφίες Δελλαμάνης Παν.

Πηγές:  βιβλιογραφίες 1. "Οι εκκλησίες του Χωριού μας" Εκδόσεις Καλλίστη 2005. 2. Κων/νος Γαρίτσης "Μονή Προφήτη Ηλιού Θήρας